εγχειρήσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις

Κάθε πράξη που εκτελείται στο ανθρώπινο σώμα με τα χέρια και με κατάλληλα εργαλεία, με σκοπό να αντιμετωπιστεί νόσος, τραυματισμός ή δυσμορφία. Οι χειρουργικές επεμβάσεις που εκτελούνται σήμερα είναι πολυάριθμες και δεν είναι παρακινδυνευμένο να πούμε ότι η χειρουργική δεν έχει πλέον όρια. Οι ε., που κάποτε συνοδεύονταν από μεγάλο ποσοστό θανάτων, όταν γίνονταν σε αρρώστους πολύ ηλικιωμένους ή πολύ νέους ή εξασθενημένους, σήμερα εκτελούνται με μεγάλα περιθώρια ασφάλειας. Η συνεχής ανάπτυξη των τεχνικών μεθόδων της χειρουργικής και της αναισθησιολογίας, μαζί με την ανακάλυψη των χημειοθεραπευτικών και των αντιβιοτικών, επέτρεψαν την επίτευξη αποτελεσμάτων που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν ανέλπιστα. Οι πρόοδοι της χειρουργικής σε εργαλεία, ειδικά όργανα και στο χειρουργικό περιβάλλον, συνέβαλαν στη μείωση της δραματικότητας των χειρουργικών επεμβάσεων. Οι χειρουργικές επεμβάσεις σήμερα γίνονται σε αίθουσες φωτεινές, καθαρές, που βρίσκονται σε νοσοκομεία, τα οποία οικοδομούνται με τεχνική που συνεχώς τελειοποιείται και τείνει καθημερινά να βελτιωθεί τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε βοηθητικές υπηρεσίες. Οι χειρουργοί εργάζονται με άνεση και ηρεμία σε εγχειρητικές τράπεζες που κατασκευάζονται ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό, ενώ το χειρουργικό πεδίο φωτίζεται από ειδικές λάμπες που καταργούν τις σκιές. Πριν από την έναρξη της ε. οι χειρουργοί πλένουν προσεκτικά τα χέρια τους με νερό και σαπούνι για δέκα λεπτά, τα ξεπλένουν με οινόπνευμα, ύστερα φοράνε αποστειρωμένα λαστιχένια γάντια και χρησιμοποιούν μπλούζες και μάσκες επίσης αποστειρωμένες. Όσο απλή και σύντομη κι αν είναι μία ε., χρειάζεται γενικά να βοηθείται ο χειρουργός και από άλλο γιατρό. Αν η ε. είναι πολύπλοκη, μπορεί να απαιτηθεί η συνδυασμένη εργασία μιας ολόκληρης ομάδας χειρουργών και αναισθησιολόγων και η συνεχής βοήθεια από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Σήμερα, τα χειρουργικά εργαλεία είναι πολυάριθμα, ειδικά για κάθε περίπτωση, κατασκευασμένα από ανοξείδωτο χάλυβα, ισχυρά, ασφαλή, έτσι ώστε να παραμένουν αμετάβλητα μετά τη συνεχή υποβολή τους στις διάφορες μεθόδους αποστείρωσης (βρασμός ή ξηρός κλιβανισμός, ανάλογα με τις περιπτώσεις). Όταν κατά τη διάρκεια μιας ε. παρουσιάζεται ανάγκη απολίνωσης αιμοφόρων αγγείων, συρραφής ιστών, χρησιμοποιούνται ίνες από απορροφούμενη (κάτγκατ) ή μη απορροφούμενη από τον οργανισμό ύλη (μετάξι)· για τη συρραφή του δέρματος μπορεί να χρησιμοποιηθούν μετάλλινα άγκιστρα ή μετάξινη κλωστή. Στις τελευταίες προόδους της χειρουργικής συνετέλεσε η εφαρμογή νέων τεχνικών αναισθησίας και η μεγάλη διάδοση της ακτινοσκόπησης και της ακτινογραφίας. Η νάρκωση άλλαξε πλήρως την εικόνα της χειρουργικής, ιδίως αφότου η πρόοδος που συντελέστηκε επέτρεψε την εφαρμογή της σε πολλές περιπτώσεις, έτσι ώστε για μεγάλα σχετικά χρονικά διαστήματα το άτομο που χειρουργείται να παραμένει τελείως ακίνητο, χάρη στις ιδιότητες των αναισθητικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα (κυκλοπροπάνιο, πρωτοξείδιο του αζώτου, φλουσθάνιο κ.ά.) και του μυοχαλαρωτικού αποτελέσματος άλλων (κουράνιο κ.ά.). Έτσι, ο χειρουργός μπορεί να εγχειρίσει έναν ασθενή τελείως αναίσθητο και χαλαρό. Η ακτινολογική διερεύνηση πολλών βλαβών επέτρεψε, από την άλλη πλευρά, μεγαλύτερη ακρίβεια τόσο στη διάγνωση όσο και στις ενδείξεις ε. Μερικές χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η ανάταξη κατάγματος και η αφαίρεση ακτινοσκιερού ξένου σώματος, μπορούν να εκτελεστούν με συνεχή ακτινολογικό έλεγχο. Η επιτυχία, ακόμη και σε τολμηρές χειρουργικές επεμβάσεις, δεν εξαρτάται μόνο από τα παραπάνω, αλλά και από το γεγονός ότι σήμερα καταβάλλονται μεγάλες φροντίδες για τον ασθενή πριν και μετά την επέμβαση: υποβάλλεται σε ειδική αγωγή πριν και μετά την ε., δηλαδή υπόκειται σε ένα σύνολο ενεργειών που έχουν σκοπό να τον προετοιμάσουν για τη χειρουργική επέμβαση κατά τον καλύτερο τρόπο, περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατό τους κινδύνους από αυτή, να του εξασφαλίσουν στη συνέχεια ταχεία και ευνοϊκή μετεγχειρητική πορεία και να προλάβουν τις πιθανές επιπλοκές με τα κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα. Για τον σκοπό αυτό η τεχνική της χειρουργικής επέμβασης ποικίλλει ανάλογα με την πάθηση και τις γενικές συνθήκες του οργανισμού που χειρουργείται. Λαμβάνονται υπόψη η ηλικία, οι καρδιοκυκλοφορικές συνθήκες, η αναπνευστική και η νεφρική λειτουργία· κατά τη διάρκεια της επέμβασης πρέπει να διατηρείται η ισορροπία των ηλεκτρολυτών για να απομακρυνθούν όλοι οι κίνδυνοι που εξαρτώνται από την αφυδάτωση, αναπληρώνοντας τις απώλειες αίματος με άμεσες μεταγγίσεις πρόσφατου αίματος, πλάσματος ή κατάλληλων διαλυμάτων σακχαρούχου ορού κ.ά., για να μην υπάρξει κίνδυνος μετεγχειρητικής κατάρριψης (σοκ) που πιθανώς να επακολουθήσει έπειτα από μια πολύπλοκη και μεγάλης διάρκειας ε. Ένα από τα πεδία που δημιουργήθηκαν πρόσφατα στη χειρουργική είναι αναμφίβολα εκείνο της καρδιοχειρουργικής. Έχουν πια γίνει με επιτυχία χιλιάδες χειρουργικές επεμβάσεις στην καρδιά, τόσο για αποκατάσταση βαλβιδικών βλαβών όσο και για τη διόρθωση συγγενών ανωμαλιών που κάποτε προκαλούσαν θανάτους μικρών παιδιών. Αυτό έγινε δυνατό όταν βρέθηκε ο τρόπος κένωσης της καρδιάς από το αίμα της για μερικές δεκάδες λεπτά, έτσι ώστε να είναι δυνατή η διάνοιξή της με νυστέρι ή ψαλίδι σαν να ήταν οποιοδήποτε άλλο όργανο του σώματος. Πράγματι, για να γίνει δυνατή η χειρουργική επέμβαση στην καρδιά, χρειάζεται να απομονωθεί αυτή από την αιματική κυκλοφορία. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στον συνδυασμό δύο νέων επαναστατικών μεθόδων: της εξωσωματικής κυκλοφορίας (καρδιοπνευμονική συσκευή) και της υποθερμίας. Με τη μέθοδο αυτή της εξωσωματικής κυκλοφορίας αποφεύγεται η δίοδος του αίματος από τις καρδιακές κοιλότητες και τους πνεύμονες για έναν ορισμένο χρόνο: το αίμα που φτάνει με την κάτω και άνω κοίλη φλέβα στην καρδιά, λίγο πριν από αυτήν, παροχετεύεται έξω από το ανθρώπινο σώμα με έναν διπλό πλαστικό σωλήνα σε μια συσκευή που το απαλλάσσει από το διοξείδιο του άνθρακα και το εφοδιάζει με οξυγόνο· στη συνέχεια μία αντλία το ωθεί, κατά κανονικά χρονικά διαστήματα, σε έναν άλλο σωλήνα που το μεταφέρει στις αρτηρίες αυτού που χειρουργείται. Έτσι, για ορισμένο χρονικό διάστημα με αυτή τη συσκευή γίνεται η αντικατάσταση των λειτουργιών της καρδιάς και των πνευμόνων. Στην εξέλιξη τη χειρουργικής συνέβαλαν επίσης η χρήση του μικροσκοπίου, των υπερήχων, των οπτικών ινών στην ενδοσκόπηση, των ακτίνων λέιζερ, της κρυοχειρουργικής κ.ά. Μεγάλες πρόοδοι έχουν συντελεστεί και στο πεδίο της νευροχειρουργικής, των πλαστικών ε. και των μεταμοσχεύσεων. ε. ανοιχτής καρδιάς. Κάθε χειρουργική διαδικασία που γίνεται στην καρδιά, κατά την οποία η καρδιά σταματά προσωρινά και τη λειτουργία της αναλαμβάνει μηχανική αντλία. εγχειρητική θεραπεία καρκίνου. Χειρουργική διαδικασία αφαίρεσης ενός κακοήθους όγκου, που συνίσταται κυρίως στις περιπτώσεις των εντοπισμένων όγκων (που δεν έχουν επεκταθεί). Οι τεχνικές αφαίρεσης όγκων ποικίλλουν πολύ, σύμφωνα με την έκταση και τη θέση του όγκου. Η ε. σήμερα μπορεί να μη γίνει με νυστέρι, αλλά με ηλεκτροχειρουργική –με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος για να κόψει και/ή να αφαιρέσει ιστό. Online χειρουργείο ορθοπεδικής στην Ιατρική Σχολή Λάρισας· η τηλε-ιατρική και η χρήση της νέας τεχνολογίας έχουν μεγάλη συμβολή στη σύγχρονη χειρουργική (φωτ. ΑΠΕ). Εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς σε νοσοκομείο του Λούισβιλ των ΗΠΑ (φωτ. ΑΠΕ).